Co to jest trauma i jakie mogą być reakcje na traumę ?

W życiu doświadczamy różnych sytuacji, które mogą być bardzo stresujące, jednakże nie wszystkie te sytuacje są traumatyczne. O traumie mówi się wtedy, gdy osoba „ doświadczyła, była świadkiem lub została skonfrontowana ze zdarzeniem lub zdarzeniami, w których ktoś poniósł śmierć, doznał poważnych obrażeń ciała lub istniała groźba śmierci lub poważnych obrażeń, albo doświadczyła lub była świadkiem sytuacji, w której jej samej lub innej osobie grożono uszkodzeniem ciała. Reakcje osoby na to zdarzenie charakteryzuje intensywny strach, bezradność lub przerażenie”* Przykładem sytuacji traumatycznych mogą być wypadki komunikacyjne ( może to dotyczyć zarówno ofiary, świadka jak i sprawcy wypadku – w sytuacji, gdy poszkodowana osoba poniosła śmierć lub poważne uszkodzenia ciała).

Inne sytuacje mogą dotyczyć katastrof (pożary, eksplozje gazu, zawalenia budynków), klęsk żywiołowych (trzęsienie ziemi, erupcje wulkanów i inne) oraz przypadków przemocy (znęcanie fizyczne) gwałt, wykorzystanie seksualne, napady, uprowadzenia, akty terroru, doświadczenia wojenne. Inne wydarzenia takie jak poronienia, nagła śmierć bliskiej osoby, urodzenie martwego dziecka też mogą być traumatyczne, jednakże zależy to od danej sytuacji i sposobu reakcji. Urazy przeżyte w dzieciństwie takie jak doświadczenia przemocy, molestowania seksualnego czy opuszczenia powodują, że osoby dorosłe nadal doświadczają wpływu tych wydarzeń na obecne funkcjonowanie. Wydarzenia traumatyczne są nagłe i niespodziewane, wyzwalają najsilniejsze uczucia strachu, przerażenia, bezradności i rozpaczy, braku poczucia kontroli. Część osób, które przeżyły traumatyczne wydarzenia po pewnym czasie wraca do normalnego funkcjonowania, są jednak osoby, u których reakcje stresowe nie zanikają, a nasilają się. Ta grupa osób narażona jest na zaburzenie po stresie traumatycznym (Posttraumatic Stress Disorder, PTSD). Osoby cierpiące na PTSD doświadczają trzech rodzajów symptomów:

– Utrzymujące się doświadczanie traumy czyli ponowne przeżywanie traumatycznego zdarzenia w formie niechcianych i przykrych wspomnień całego zdarzenia bądź jego fragmentów. Podczas tych wspomnień mogą pojawić się myśli, obrazy i uczucia, których wówczas człowiek doświadczał. Wspomnienia te mogą pojawiać się w najmniej spodziewanych momentach np pod wpływem jakiegoś bodźca, który kojarzy się z traumą. Mogą pojawiać się koszmary senne, w których jest odtwarzane bolesne doświadczenie. U ludzi, którzy przeżyli traumę może pojawiać się nagły nawrót urazu (flashback) – wówczas wspomnienie urazu wydaje się tak rzeczywiste, jakby nadal trwało. Objawy te mogą powodować lęk, przerażenie, bezradność.
-Uporczywe unikanie bodźców skojarzonych z traumą stanowią drugą grupę objawów. Może to przejawiać się w unikaniu przebywania w pobliżu miejsca skojarzonego z traumą, unikaniu programów telewizyjnych, reportaży związanych z trudnym tematem, u osób które przeżyły poważny wypadek może być reakcja unikania jazdy samochodem itp. Innym sposobem na unikanie bodźców związanych z traumą jest przeżywanie uczucia chłodu, obojętności wobec innych osób, a także niemożność przypomnienia sobie i mówienia o ważnych aspektach traumy. W konsekwencji osoby te mogą izolować się i tracić zainteresowanie tym, co wcześniej sprawiało im przyjemność.
– Objawy pobudzenia fizjologicznego to trzecia grupa reakcji. Pobudzenie fizjologiczne może przejawiać się w formie drażliwości, wybuchów gniewu, problemów ze snem. Towarzyszyć mogą problemy z koncentracją i pamięcią, przyśpieszone bicie serca, przyśpieszony oddech, nadmierna czujność, nieadekwatne reakcje przestrachu.
Reakcje na traumę mogą różnić się u poszczególnych osób, jest to zależne od osobowości, od rodzaju traumy ( np. osoby, które przeżyły uraz związany z traumą seksualną mogą przejawiać problemy w obszarze seksualności), oraz od współwystępujących problemów.
W leczeniu PTSD wykorzystuje się różne rodzaje psychoterapii i farmakoterapii. Ważne jest, aby nie lekceważyć swoich objawów, tylko w razie jakichkolwiek wątpliwości skorzystać z konsultacji psychologa, psychiatry. Jeśli przeżyłeś traumatyczne doświadczenie i czujesz, że sam nie jesteś w stanie sobie poradzić poszukaj wsparcia dla siebie.

*Definicja traumy na podstawie Diagnostic Statistical Manual IV Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego z 1994r. ( C.Herbert „ Zrozumieć Traumę”)

Literatura:
Claudia Herbert „ Zrozumieć traumę” GWP
Bohdan Dudek „ Zaburzenie po stresie traumatycznym” GWP
Źródło:http://www.ptsd.va.gov/public/pages/what-is-ptsd.asp